Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών, ο οποίος θεσπίστηκε στα πλαίσια του Ν. 4738/2020, αποτελεί εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης χρηματικών οφειλών προς το δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και τους χρηματοδοτικούς φορείς, δηλαδή τις τράπεζες και τις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων (funds).
Τι δύναται να επιτευχθεί μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών;
1. Μερική διαγραφή οφειλών, ως εξής:
– Αναφορικά με τις οφειλές προς το Δημόσιο έως ποσοστό 75% επί της βασικής οφειλής, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και e-ΕΦΚΑ και έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ
– Αναφορικά με οφειλές προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων (funds) έως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων.
2. Κατόπιν της ενδεχόμενης ανωτέρω μερικής διαγραφής οφειλής, το υπόλοιπο χρέος δύναται να ρυθμιστεί σε ένα μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής, ως εξής:
– οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης δύναται να ρυθμιστούν σε έως διακόσιες σαράντα (240) δόσεις
– τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων δύναται να ρυθμιστούν σε έως:
i. 420 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς από δάνεια με προσημείωση υποθήκης
ii. 240 δόσεις για τις οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς από δάνεια, στα οποία δεν υπάρχει προσημείωση υποθήκης και για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς από δάνεια, τα οποία είναι εξασφαλισμένα με προσημείωση υποθήκης
iii. 180 δόσεις για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς από δάνεια, τα οποία δεν είναι εξασφαλισμένα με προσημείωση υποθήκης
3. Προφυλάσσονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία του Οφειλέτη, καθώς αναστέλλονται οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της 1ης κατοικίας, καθώς και της επαγγελματικής στέγης.
Η εν λόγω αναστολή δεν καταλαμβάνει την διενέργεια πλειστηριασμού, ο οποίος έχει προγραμματισθεί εντός τριών (3) μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης). Η αναστολή παύει με την τυχόν κοινοποίηση προς τον οφειλέτη της απόφασης μη υποβολής πρότασης συμφωνίας αναδιάρθρωσης ή με την καθ’ οιονδήποτε τρόπο απόρριψη της αίτησης.
Επισημαίνεται, ότι τόσο το ενδεχόμενο κούρεμα, όσο και το ύψος της μηνιαίας δόσης αλλά και το συνολικό χρονικό διάστημα αποπληρωμής της οφειλής σχετίζονται με τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη αλλά και την οικονομική του κατάσταση.
Σημειωτέον επίσης, ότι το προτεινόμενο πλάνο δόσεων από πλευράς των πιστωτών δεν είναι δυνατό να είναι γνωστό εκ των προτέρων στον οφειλέτη, δεδομένου, ότι κάθε περίπτωση αντιμετωπίζεται από τους πιστωτές διαφορετικά και με βάση τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά της. Οι προτάσεις των πιστωτών γνωστοποιούνται προς τον οφειλέτη στο τέλος της διαδικασίας, ενώ επίσης επισημαίνεται, ότι οι τράπεζες και διαχειριστές δανείων (funds) δεν υποχρεούνται να υποβάλλουν πρόταση αν δεν το επιλέξουν.
Ποιοι δικαιούνται να επωφεληθούν από τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών;
Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα μπορεί να υποβάλει αίτηση για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών με τις ακόλουθες εξαιρέσεις:
– οι πάροχοι επενδυτικών υπηρεσιών και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών παρόχων επενδυτικών υπηρεσιών που λειτουργούν στην Ελλάδα,
– οι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ) και οι Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ), καθώς και οι διαχειριστές τους,
– τα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα, καθώς και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα,
– οι ασφαλιστικές ή αντασφαλιστικές επιχειρήσεις.
Ποιοι αποκλείονται από την ένταξη τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών;
i. Οι οφειλέτες των οποίων οι οφειλές κατά ποσοστό τουλάχιστον 90% ανήκουν σε ένα μόνο πιστωτή ή το σύνολο των οφειλών του προς τους πιστωτές δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000,00€,
ii. Ο οφειλέτης έχει υποβάλει αίτηση για την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης ή για την κήρυξή του σε πτώχευση ή για υπαγωγή στη διαδικασία του ν. 3588/2007 ή του ν. 3869/2010 ή του ν. 4605/2019 ή του ν. 4469/2017, εκτός εάν έχει προηγηθεί η έγκυρη παραίτησή του από τις εν λόγω διαδικασίες της υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών,
iii. Το νομικό πρόσωπο έχει τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση,
iv. Οι οφειλέτες για τους οποίους έχει εκδοθεί οριστική απόφαση υπαγωγής σε μία από τις υπό ii. διαδικασίες ή στη διαδικασία του άρθρου 68 του ν. 4307/2015, ή έχει συζητηθεί ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου η αίτηση υπαγωγής του στις παραπάνω διαδικασίες και εκκρεμεί η έκδοση δικαστικής απόφασης ή δεν έχουν παρέλθει δεκαπέντε (15) τουλάχιστον μήνες από την απόφαση υπαγωγής ή δεν έχουν παρέλθει τουλάχιστον δώδεκα (12) μήνες από την με οποιοδήποτε τρόπο ολοκλήρωση διαδικασίας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης ή
v. Ο οφειλέτης, καθώς και κάθε πρόσωπο εντεταλμένο στη διαχείριση νομικού προσώπου από τον νόμο ή από ιδιωτική βούληση ή με δικαστική απόφαση, και ιδίως αυτό που φέρει την ιδιότητα του προέδρου ή του διευθύνοντος συμβούλου ή του διαχειριστή ή του εταίρου, έχει καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση για ένα από τα ακόλουθα αδικήματα:
α. φοροδιαφυγή,
β. νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία, ή απάτη, σε βαθμό κακουργήματος. Στην περίπτωση της απάτης, αν ο παθών είναι το δημόσιο ή φορέας κοινωνικής ασφάλισης, αρκεί η καταδίκη σε βαθμό πλημμελήματος,
vi. ειδικά επί νομικών προσώπων, η ποινική καταδίκη των προσώπων της υποπερίπτωσης v.α πρέπει να αφορά αξιόποινη πράξη τελεσθείσα στο πλαίσιο της δραστηριότητας του νομικού προσώπου, το οποίο αιτείται την ένταξή του στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών,
vii. Ο οφειλέτης, ο οποίος ενώ έχει εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών του, δεν επικαλείται γεγονότα από τα οποία να προκύπτει η επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης σε ποσοστό είκοσι τουλάχιστον τοις εκατό (20%). Η εν λόγω επιδείνωση της παρούσας δύναται να οφείλεται είτε στη μείωση των εισοδημάτων του είτε στην αύξηση των δαπανών του.
Τι συμβαίνει κατόπιν της υποβολής της αίτησης για την υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών αναφορικά με ζητήματα απορρήτου του οφειλέτη;
Με την υποβολή της αίτησης παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για την άρση τόσο του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων, όσο και του φορολογικού απορρήτου. Επίσης, με την αίτηση υπαγωγής παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για κοινοποίηση σε όλους τους συμμετέχοντες πιστωτές, του περιεχομένου και των συνοδευτικών και υποστηρικτικών στοιχείων και εγγράφων της αίτησης.
Σε περίπτωση υποβολής της αίτησης από πλευράς φυσικού προσώπου παρέχεται επιπλέον η άδεια ανάκτησης στοιχείων, η οποία περιλαμβάνει και τα στοιχεία και έγγραφα, τα οποία αφορούν τον ή τη σύζυγο ή τον συμβίο ή τη συμβία του οφειλέτη και τα εξαρτώμενα μέλη. Ο σύζυγος ή η σύζυγος ή ο συμβίος ή η συμβία και τα εξαρτώμενα μέλη συνυπογράφουν την αίτηση για την παροχή της παραπάνω άδειας ανάκτησης.
Πώς κινείται η διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού μετά την υποβολή αίτησης από τον οφειλέτη;
Μετά την υποβολή αίτησης από τον οφειλέτη, οι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν – χωρίς ωστόσο να έχουν υποχρέωση προς τούτο – να υποβάλουν πρόταση ρύθμισης προς τον οφειλέτη. Οι χρηματοδοτικοί φορείς έχουν διακριτική ευχέρεια τόσο ως προς την υποβολή ή μη πρότασης, όσο και ως προς το περιεχόμενο της τυχόν υποβαλλόμενης πρότασης. Εάν η πρόταση συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, δηλαδή 60% του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων στις οποίες περιλαμβάνεται και το 40% των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων που έχουν εμπράγματη ασφάλεια, υπογράφεται σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών. Συνεπώς, πλέον στον νέο εξωδικαστικό τόσο η απαρτία όσο και η πλειοψηφία στην ψηφοφορία της πρότασης καθορίζεται μόνον από τους χρηματοδοτικούς φορείς και όχι από το Δημόσιο ή τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.